Kestaneyi Kurtarma Mücadelesi: Biyolojik Savaşta Böcekler Tek Tek Dallara Bırakıldı

Samsun’da kestane gal arısına karşı biyolojik mücadele başladı; laboratuvarda üretilen torymus sinensis böcekleri kestane ağaçlarının dallarına salındı.

Türkiye’nin kestane üretiminde önemli merkezlerinden biri olan Samsun’da, son yıllarda ciddi verim kaybına yol açan kestane gal arısına karşı kapsamlı bir biyolojik mücadele başlatıldı. Türkiye’de ilk kez 2013 yılında Yalova’da tespit edilen ve hızla Karadeniz Bölgesi'ne yayılan Asya kökenli kestane gal arısı (Dryocosmus kuriphilus), özellikle Salıpazarı ve Ondokuzmayıs ilçelerindeki kestane ormanlarında yaygın olarak görülmeye başladı. Bu zararlı, tomurcuklarda deformasyona, kırmızı renkli gal oluşumuna ve ağaçlarda yapraklanma sorunu ile birlikte ciddi rekolte kaybına neden oluyor. Kestane gal arısı tehdidiyle mücadele amacıyla Ondokuz Mayıs Üniversitesi (OMÜ) Ziraat Fakültesi ile Samsun Orman İşletme Müdürlüğü iş birliği yaptı. Orman Zararlıları ve Biyolojik Mücadele Laboratuvarı’nda yetiştirilen ‘torymus sinensis’ isimli faydalı böcekler, OMÜ Ali Nihat Gökyiğit Araştırma İstasyonu’nda gerçekleştirilen bir programla doğaya salındı. Uzmanlar ve yetkililer tarafından dikkatle gal oluşmuş dallara bırakılan böceklerin, kestane gal arısı popülasyonunu biyolojik yollarla kontrol altına alması hedefleniyor. OMÜ Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ümit Serdar, gal arısının kestane tomurcuklarını tahrip ederek verimi yüzde 50 ila 70 oranında azaltabildiğini belirtti. Serdar, “Bu gal arısı, tomurcukları deforme ediyor ve kırmızı renkli galler oluşturuyor. Ağaçlarda yapraklanma olmuyor, verim büyük oranda düşüyor. Türkiye kestanenin gen merkezi ve yılda yaklaşık 70-75 bin ton üretimimiz var. Ancak kestaneliklerimiz büyük bir tehdit altında. Bu zararlıya karşı Orman Genel Müdürlüğü laboratuvarlarında torymus sinensis böceği üretimi yapıldı,” dedi. Laboratuvarda toplamda 3 bin 950 torymus sinensis üretildiğini ifade eden Prof. Dr. Serdar, bu böceklerin doğaya salınmasıyla birlikte biyolojik mücadelenin başladığını söyledi. Prof. Dr. Serdar, “Bu böcekler salındıktan sonra yaklaşık 5 ila 7 yıl içerisinde gal arısı popülasyonunu ciddi şekilde azaltacak. Hemen sonuç almak mümkün değil, ancak böceklerin gal arısı larvaları üzerinde parazitleyici etkisiyle uzun vadede olumlu sonuçlar alınacak. Yıl sonuna doğru dallardan toplanacak gal örnekleriyle yeni nesil torymus sinensis üretimine de devam edilecek,” şeklinde konuştu. Uzmanlar, biyolojik mücadelenin kimyasal yöntemlere göre hem çevre hem de insan sağlığı açısından çok daha güvenli ve sürdürülebilir olduğunu vurguluyor. Kestane üreticileri ise bu mücadeleyle kestane ormanlarının yeniden canlanacağına ve üretimin eski seviyelere ulaşacağına inanıyor. Türkiye’nin birçok iline yayılan gal arısı tehdidine karşı biyolojik mücadele programlarının yaygınlaştırılması planlanırken, önümüzdeki yıllarda kestane üretiminde gözle görülür bir iyileşme bekleniyor.