İran-ABD Müzakerelerinin Üçüncü Turu Umman’da Başladı

İran’ın Dışişleri Bakan Yardımcısı Abbas Araghchi ile ABD Özel Temsilcisi Steve Witkoff, Umman’ın Maskat kentinde üçüncü tur dolaylı müzakerelere oturdu

İran ile ABD arasında Nisan ayı başında başlayan dolaylı müzakerelerin üçüncü turu, Umman’ın başkenti Maskat’ta bugün resmen start aldı. Geçen hafta Roma’da gerçekleşen ikinci turun ardından, uzman ve üst düzey heyetler bu kez Sultan Kabus’un ev sahipliğindeki Colovray Sports Centre benzeri bir tesiste değil, Umman Dışişleri Bakanlığı binasında buluştu. İran heyetine Dışişleri Bakan Yardımcısı Abbas Araghchi, ABD heyetine ise Orta Doğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff liderlik ediyor . Görüşmelerin açılışında konuşan Araghchi, “Amacımız, her iki tarafın da kırmızı çizgilerini gözeterek antlaşmaya ulaşmak” derken, Witkoff “Diplomasi için bir şans daha veriyoruz; başarı, somut adımlara bağlı” ifadesini kullandı. İlk iki turun odağında İran’a uygulanan yaptırımların kademeli kaldırılması ve nükleer programın sınırlandırılması vardı. Bu turda uzman ekipler; uranyum zenginleştirme seviyeleri, denetim mekanizmaları ve bölgesel güvenlik garantileri üzerinde teknik pazarlık yapacak. Analistler, tıkanma noktasının İran’ın füze programı ve mevcut zenginlenmiş uranyum stoklarının akıbeti olduğunu, ABD’nin tam durdurma talebine İran’ın “barışçıl amaçlı” savunma hakkı yanıtı verdiğini hatırlatıyor. Avrupa müzakereciler, ikinci turda “füze kısıtlamalarının” müzakereye dâhil edilmesini önerdi ancak İran reddetti. Umman turlarında, arabulucuların bu caydırıcı başlığı nasıl köprüleyeceği merak konusu. Suriye, Yemen ve Hizbullah gibi bölgesel krizler de masada olacak üçüncü turda; çünkü ABD, nükleer uzlaşıyı “geniş bölgesel istikrar” paketiyle bağlamak istiyor. İran ise yaptırımların tamamen kaldırılmasını ön şart koşuyor. Reuters’a göre, Araghchi ve Witkoff dünkü hazırlık toplantısında “görüş ayrılıklarının sürdüğünü” teyit etti, ancak “diyaloğun devamı” konusunda mutabık kaldı  Diplomatik kaynaklar, Umman’ın arabuluculuk rolünü güçlendirmek için hem Tahran hem Washington’da temaslarını yoğunlaştırdığını, gizli oturumlarda Rus ve Çin temsilcilerinin de pozisyon ilettiğini belirtiyor. Rusya, İran’ın güvenlik garantörü pozisyonuna atıf yaparken; Çin, ekonomik teşvik paketi vaadiyle devrede. Bu çok taraflı telkinler, baş başa İran-ABD ikilisinin kilitlendiği teknik konularda denge unsuru olabilir. Üçüncü turun ardından planlanan uzman kademe toplantıları, İsviçre’nin Cenevre kentinde yapılacak. Orada, yaptırımların kaldırılmasına ilişkin hukuki metin ve izleme mekanizması taslağı hazırlanacak. Ardından, nihai siyasi metin için dördüncü turun ya Maskat’ta ya da New York’ta Birleşmiş Milletler Genel Merkezi’nde toplanması bekleniyor. Bu görüşmeler, Trump yönetiminin 2018’de çekildiği 2015 Nükleer Anlaşması’nın (JCPOA) canlandırılması sürecinde kritik dönemeçlerden biri. Başarılı olması durumunda, İran ekonomisine nefes aldıracak yaptırımlar kalkacak; bölge güvenliği ve küresel enerji piyasaları rahatlayacak. Başarısızlık ise gerilimi tırmandırarak, askeri senaryoları yeniden gündeme taşıyabilir.