Kamuda Doğum Sonrası Yarı Zamanlı Çalışma Hakkı: Detaylar ve Uygulama

Resmi Gazete’de yayımlanan yönetmelikle, çocuk sahibi veya evlat edinen memurlara ilköğretim çağına kadar haftalık 20 saat yarı zamanlı çalışma hakkı tanındı.

Resmi Gazete’de yayımlanan yönetmelikle, çocuk sahibi veya evlat edinen memurlara ilköğretim çağına kadar haftalık 20 saat yarı zamanlı çalışma hakkı tanındı. 18 Temmuz 2025’te Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Doğum Sonrası Kısmi Zamanlı Çalışma Yönetmeliği”, kamu sektöründe çalışan anne ve babalara, çocuklarının ilköğretim çağına kadar yarı zamanlı çalışma imkânı sunuyor. 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’na eklenen Ek 43. madde kapsamında düzenlenen bu hak, aile ve iş hayatını dengelemeyi amaçlıyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Kabine Toplantısı sonrası yaptığı açıklamada, “Bu düzenleme, ebeveynlerin çocuklarının gelişimine daha fazla zaman ayırmalarına ve aile bağlarını güçlendirmelerine katkı sağlayacak,” dedi. İşte yönetmeliğin detayları ve uygulamanın nasıl işleyeceğine dair bilgiler: Kimler Yararlanabilir? Kadın Memurlar: Doğum yapan kadın memurlar, analık izni (8 hafta doğum öncesi, 8 hafta doğum sonrası) veya ücretsiz izin sonrasında bu haktan yararlanmak için başvurabilir. Erkek Memurlar: Eşi doğum yapan erkek memurlar, babalık izni (10 gün) sonrasında yarı zamanlı çalışmaya geçebilir. Evlat Edinenler: Üç yaşını doldurmamış bir çocuğu evlat edinen memurlar veya memur olmayan eşin evlat edinmesi durumunda memur eş, sekiz haftalık iznin bitiminden itibaren bu haktan faydalanabilir. Koşullar: Çocuğun hayatta olması, aynı çocuk için bu hakkın daha önce kullanılmamış olması ve memurun kadro unvanının istisna listesinde yer almaması gerekiyor. Hak Nasıl Kullanılır? Başvuru Süreci: Memurlar, yarı zamanlı çalışma taleplerini kurumlarına yazılı olarak bildirecek. Başvuru zamanlaması esnek; analık veya babalık izninin bitiminden itibaren, çocuğun ilköğretim çağına başladığı ayın başına kadar herhangi bir zamanda talep edilebilir. Çalışma Süresi: Haftalık çalışma süresi, normalde 40 saat olan mesainin yarısı, yani 20 saat olarak uygulanacak. Memurlar, tercihlerine göre: Haftada 5 gün yarım gün (örneğin, 08:00-12:00 veya 13:00-17:00), Haftada 3 tam gün (örneğin, Pazartesi, Çarşamba, Cuma 08:00-17:00) çalışabilir. Esneklik: Çalışma saatleri, memurun talebi ve kurumun hizmet ihtiyaçlarına göre Ocak ve Temmuz aylarında yılda iki kez düzenlenebilir. Günlük çalışma süresi en az 3, en fazla 8 saat olacak. Kurum Onayı: Kurumlar, kamu hizmetinin aksamaması için başvuruları değerlendirecek. Ancak, uygun kadrolarda bu hak genellikle onaylanacak. Maaş ve Haklar Maaş: Yarı zamanlı çalışan memurlar, maaşlarının ve ek ödemelerinin yarısını alacak. Örneğin, tam zamanlı çalışmada 20.000 TL alan bir memur, yarı zamanlı çalışmada 10.000 TL maaş alacak. Sosyal Haklar: Yıllık izin, hastalık ve mazeret izinleri tam zamanlı memurlarla aynı şekilde uygulanacak. Ancak, derece ve kademe ilerlemelerinde yarı zamanlı çalışılan süre yarım olarak dikkate alınacak. Kısıtlamalar: Yarı zamanlı çalışan memurlar, mesai saatleri dışında veya öğle tatilinde çalıştırılamayacak. 24 saatlik görevlerde, çalışma süresi yarısı (örneğin, 12 saat) olarak takip edilecek. Süt İzni: Yarı zamanlı çalışma döneminde süt izni kullanılamayacak, çünkü bu haklar aynı anda uygulanamıyor. Süt izni, doğum sonrası ilk 6 ayda günlük 3 saat, sonraki 6 ayda 1,5 saat olarak ayrı bir haktır. Kimler Yararlanamaz? Üst Düzey Yöneticiler: Şube müdürü ve üstü unvanlı memurlar ile yurt dışı teşkilatında görev yapanlar bu haktan faydalanamayacak. İstisnai Kadrolar: Kamu hizmetinin aksamaması için Bakanlıkların önerisi ve Cumhurbaşkanlığı onayıyla bazı kadrolar kapsam dışı bırakılabilir (örneğin, sağlık personeli veya öğretmenler gibi kritik görevlerde). Hak Ne Zaman Sona Erer? Yarı zamanlı çalışma hakkı şu durumlarda sona erecek: Çocuğun ilköğretim çağına başlaması (ilkokula başladığı ayın başı). Çocuğun vefatı veya evlatlık ilişkisinin kaldırılması. Memurun kendi talebiyle tam zamanlı çalışmaya dönmesi. Özel Sektörle Karşılaştırma SGK Uzmanı Melis Elmen’e göre, özel sektörde de benzer bir hak İş Kanunu’nun 74. maddesiyle tanınıyor. Ancak, özel sektörde bu hak az biliniyor ve işverenlerin direnciyle karşılaşılabiliyor. Kamudaki düzenleme, özel sektörü de bu hakkı uygulama konusunda teşvik edebilir, ancak dava süreçleri yıpratıcı olabiliyor. Kamuda ise yönetmelik, uygulamayı zorunlu kılıyor ve kurumların reddetme hakkı sınırlı. Değerlendirme ve Eleştiriler Yönetmelik, iş-aile dengesini destekleyen bir adım olarak görülse de, sendikalar ve kamu emekçileri, yarı zamanlı çalışmanın düşük maaş ve kariyerde yavaş ilerleme gibi riskler taşıyabileceği uyarısında bulunuyor. Özellikle kadın memurların ev içi yükümlülüklerle birleştiğinde güvencesizleşebileceği belirtiliyor. Yine de, düzenleme, ebeveynlerin çocuklarıyla daha fazla vakit geçirmesine olanak tanıyarak sosyal bir fayda sağlamayı hedefliyor. Kamuoyu, yönetmeliğin uygulanma sürecini ve kurumların iç yönergelerini yakından takip ediyor. Memurlar, haklarını kullanmak için kurumlarının yönergelerini incelemeli ve yazılı başvuru süreçlerini takip etmeli. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın koordinesinde hazırlanan bu düzenleme, 2025 itibarıyla kamuda aile dostu politikaların güçlenmesine katkı sunacak.